De opmerkelijke overeenkomsten tussen SIB's en slavernij

Babylonian Slave Market 1875 - Edward Longsden Long

Vakantiegangers in Myanmar nemen graag een kijkje bij één van de vele tempels. Daar kunnen ze op feestdagen zien hoe musjes en andere vogeltjes in kooitjes te koop aangeboden worden. Niet om mee naar huis te nemen, maar om vrijgelaten te worden: Buddhisten geloven dat ze een betere karma in hun volgende leven krijgen als ze een vogeltje vrijlaten.

Het doet mij denken aan een eeuwenoud systeem van kopen en vrijkopen van slaven. In grote lijnen ging dat met een aantal stappen die in alle oude culturen overeen kwamen.

Een grootgrondbezitter had arbeiders nodig om zijn land productief te maken. Daarvoor kon hij slaven kopen. Dat ging als volgt: de financieel vertegenwoordiger van de landheer benaderde een bemiddelaar (eigenaar van de slavenmarkt). Zo kwam hij in contact met beschikbare slaven: jonge sterke mannen, vrouwen met bepaalde vaardigheden of kinderen die opgeleid konden worden voor de taak die de landheer in gedachten had. Het aankoopbedrag werd afgesproken, de dealer ontving zijn percentage en de slaaf wisselde van eigenaar.

De landheer had nu een bedrag in de slaaf geinvesteerd, en de slaaf moest dit met winst terugverdienen door productief te zijn. De landheer had er verder geen omkijken naar: een aanbod aan trainers, coaches en opzichters zorgden dat het systeem uitgevoerd werd. De slaven werden opgeleid, begeleid of direct op passend werk gezet zodat ze productief konden zijn.

Een slaaf kon ook vrijgekocht worden. De prijs bestond dan uit het bedrag dat de slaaf zijn hele werkzame leven nog kon verdienen. Dertig zilverlingen klinkt waarschijnlijk bekend: de losprijs voor een mannelijke slaaf. Hoeveel is een mens waard? In de bijbel werd er een nieuwe draai aan vrijkopen gegeven:

Wat kosten vijf mussen? Bijna niets. Toch wordt er niet één door God vergeten. Zelfs de haren op jullie hoofd zijn alle geteld. Wees niet bang, jullie zijn meer waard dan een hele zwerm mussen. dagelijksebroodkruimels.nl

Hier in Nederland kun je nergens musjes kopen. Ze zijn zo vrij, jawel, als vogeltjes. Maar we staan aan de wieg van een nieuw systeem. Of beter gezegd: een eeuwenoud systeem in een nieuw jasje. Het systeem is een neo-feodaal systeem waar ik op een andere blog over schrijf. En het jasje heet: fintech.

Financial technology, often shortened to fintech, is the technology and innovation that aims to compete with traditional financial methods in the delivery of financial services. It is an emerging industry that uses technology to improve activities in finance. Wikipedia

Fintech now includes different sectors and industries such as education, retail banking, fundraising and nonprofit, and investment management to name a few. Investopedia

Voorbeelden van fintech in Nederland staan bekend als duurzaam investeren en social finance, zoals:

• impact investing (ABN AMRO Social Impact) 

• social impact bond (SIB), ook “Pay for Success Financing” genoemd (Oranje Fonds) 

Het lijkt heel erg op het oude systeem van slavernij: de vertegenwoordiger van de investeerder gaat naar de slavenmarkt oftewel de Social Impact Bond markt zoals deze:

Stichting Society Impact is een inclusief platform voor samenwerkende partijen – o.a. banken, filantropen, private equity funds, zorgverzekeraars, pensioenfondsen, overheid en ondernemers – om gezamenlijk maatschappelijke urgente vraagstukken aan te pakken via sociaal ondernemerschap. Dit doen wij door innovatieve financieringsarrangementen, zoals de Social Impact Bond en de Health Impact Bond. societyimpact.nl

De investeerder in menselijk kapitaal kan nu iets uitzoeken, afhankelijk van looptijd en risico. Ex-gedetineerden en werklozen kunnen bijna direct aan het werk gezet worden, met hoger risico op uitval, maar kleine kinderen kunnen effectief geprogrammeerd worden met vroegtijdige nudge technieken. De Bernard van Leer Foundation is op dit gebied de specialist. De looptijd van zo'n investering is daarentegen veel langer. Ook chronisch zieken kunnen met een zogenaamd Health Impact Bond weer aan het werk. Een team of een samenwerkingsverband van specialisten zorgt voor de benodigde gedragsveranderingen zodat de slaaf (bonded slave in het Engels) productief kan worden voor de investeerder.

In deze moderne vorm van slavernij heeft de overheid een belangrijke rol: die stort het bespaarde bedrag in de pot van de investeerder, dus de opbrengsten van de arbeider komen via een omweg terug bij de eigenaar van de SIB. De knopen op het fintech jasje van hedendaagse slavernij bestaan uit big data voor het vinden van de juiste slaven, het inmeten van de beginstand, het analyseren van het verloop van het traject (lees: gedrag van de persoon) en het meten van de eindstand waarmee het succes bepaald wordt. Nog een knoop is de nudge technologie: een techniek om gedrag op onderbewust niveau te veranderen. De persoon op wie een nudge wordt toegepast maakt geen bewuste keuze - hij wordt als een marionet aangestuurd via geavanceerde psychologische technieken.

Tenslotte, ik ga ervan uit dat net zoals elk financieel instrument, ook een SIB op termijn verkocht kan worden.  Hypotheken en levensverzekeringen worden (in ieder geval tot aan de crisis) ook gebundeld en als investering te koop aangeboden.

Door hypotheken te bundelen kon een zogeheten hypothekenbundel als obligatie (een schuldbewijs, waarbij in ruil voor geld, een schuldbewijs met een vast rentepercentage per jaar uitgekeerd wordt) uitgegeven worden. financieel.infonu.nl

Dan zou dus in theorie ook een SIB doorverkocht kunnen worden. Maar dit moet ik nog verder uitzoeken.

Conclusie: hoe meer ik via de transitie van de jeugdzorg in de wereld van de Social Impact Bonds duik, hoe meer mij een akelig gevoel bekruipt dat er hier veel meer aan de hand is dan alleen een decentralisatie. Bedoeld of onbedoeld wordt op deze manier de weg vrijgemaakt voor het vermarkten van mensenarbeid. Zo lijken de Social Impact Bonds op de profetische handel van lichamen en zielen van mensen in een keurslijf van data en nudges.


Ook interessant: schuldslavernij 

Overgenomen van Musje in de Dakgoot